Η Παναγιουδα αρχές του 20ου αιώνα
Αυτή είναι η εμβληματική φωτογραφία και σημείο αναφοράς για την Παναγιούδα. Χρονολογείται απ’ τις αρχές του 20ου αιώνα και από τα πρόσωπα που εικονίζονται σ’ αυτήν ταυτοποίησα μόνο τον μεσαίο (Μωραϊτης- κάποιος πρόγονος του ήρθε από την Πελοπόννησο στον Αφάλωνα) . Ο γιος του Παναγιώτης Μωραϊτης, υπήρξε αγροφύλακας (μπιχτσής-ιμπεχτσής) και διέμενε απέναντι απ’ τις Σχολές του ΟΑΕΔ σ΄ένα παρατημένο σήμερα αμπέλι). Ο μεγαλοπρεπής ναός (αλήθεια γιατί έπρεπε να σοβατιστεί;) είναι έργο του μεγάλου Λέσβιου, γερμανοσπουδασμένου αρχιτέκτονα, Αδαλή ( σχεδίασε τον Αγ. Θεράποντα, την Παναγία του Αφάλωνα και τον ναό των Ταξιαρχών στο Καγιάνι-οι ομοιότητα στους τρούλους είναι εμφανής). Ακριβώς μπροστά του έστεκε η πρώτη εκκλησία της Παναγίας, κτίσμα του 17ου αιώνα, μια παλιά παραλληλόγραμμη κατασκευή χωρίς εξωτερικά θρησκευτικά σύμβολα ( βλέπεις τότε οι Μουσουλμάνοι απαγόρευαν στους Χριστιανούς να αναγείρουν περικαλλείς ναούς). Εδώ έβρισκαν καταφύγιο οι ναυτικοί που έδεναν στο φυσικό λιμάνι για να προμηθευτούν τρόφιμα, κρασί κλ.π. απ’ τον Καλαμιάρη. Υπήρξε ίσως μέχρι το 1867 το μοναδικό κτίσμα στην παραλία. Χρησιμοποιήθηκε και ως σχολείο και κατεδαφίστηκε τη δεκαετία του ’30. Ο όσιος Λουκάς την αναφέρει ως λευκολαίμη.
πηγη Μπουμπας Δημητρης
