Τα γλυτώματα
Η τελευταία μέρα του λιομαζώματος ήταν γιορτή. Γίνονταν τα γλυτώματα που σήμαιναν το τέλος της ετήσιας κοπιαστικής ελαιοσυγκομιδής. Τη μέρα αυτή δούλευαν συνήθως μέχρι το μεσημέρι. Όταν μαζευόταν και το τελευταίο δένδρο, οι άνδρες πετούσαν τις ντέμπλες, οι γυναίκες πετούσαν τα καλάθια και όλοι μαζί, με το «και του χρόνου αφεντικό», έδιναν την ευχή τους για μια νέα σοδειά την επόμενη χρονιά.
Τη μέρα αυτή με τη σειρά του τ’ αφεντικό έπρεπε να ευχαριστήσει τον ταϊφά του κάνοντάς του το τραπέζι, εκεί στο χωράφι με τις ελιές. Το φαγητό είτε το έφερνε έτοιμο η γυναίκα του αφεντικού από το σπίτι είτε στηνόταν το μαγειρειό εκεί στο χωράφι. Αν και το φαγητό μπορούσε να είναι οτιδήποτε, δεσπόζουσα θέση κατείχε το ρυζόγαλο.
Φαγοπότι και μετά χορός. Οι μουσικοί του χωριού, ενημερωμένοι για τα γλυτώματα, τριγυρνούσαν στα κτήματα και έπαιζαν μουσική (συνήθως ζουρνά και νταβούλι). Τ’ αφεντικά που είχαν την οικονομική δυνατότητα και ήταν και λίγο μερακλήδες φώναζαν τους οργανοπαίκτες και το γλέντι καλά κρατούσε. Όμως, ακόμα κι αν δεν υπήρχε μουσική, ο χορός δεν έλειπε. Τραγουδούσαν οι ίδιοι. Το τραγούδι άλλωστε δεν έλειπε ποτέ από τα στόματα κυρίως των γυναικών, καθώς σκυμμένες γέμιζαν τα καλάθια τους με ελιές. Με γέλια και τραγούδια επέστρεφε ο ταϊφάς στο χωριό, αποχαιρετώντας έτσι μια κοπιαστική περίοδο της χρονιάς.
Δεν ήταν λίγες οι φορές που το φαγοπότι και το γλέντι συνεχιζόταν στο χωριό ή γινόταν αποκλειστικά στο χωριό μετά την τελευταία εργάσιμη μέρα. Στη φωτογραφία βλέπουμε τον ταϊφά του Γιάννη Κολομόνδου (Μπαντιλή) να κάνει τα γλυτώματα στην παλιά πλατεία του σταθμού λεωφορείων (είναι ο ίδιος ταϊφάς, που πρωταγωνίστησε το 1960 στο γύρισμα του ντοκιμαντέρ «Η ζωή στη Μυτιλήνη», για το οποίο γράψαμε στην προηγούμενή μας ανάρτηση). Παίζουν οι μουσικοί Στρατής Παπάνης ή Φαναρτζής (πασαβιόλα), Σταύρος Ρόδανος (κιθάρα), Στρατής Ψύρρας ή Μουζού (σαντούρι), Χαρίλαος Ρόδανος (βιολί) και χορεύουν η μάνα μου, Μυρσίνη Καμαρού-Κουτσκουδή, με τον ολιγοζώητο αδερφό της Δημήτρη Παν. Καμαρό ή Πατούνα.
