Του προικοσύμφωνου
Στα παλιά τα χρόνια γάμος χωρίς προίκα δε γινόταν. Η προίκα πολλές φορές ήταν η αιτία να γίνει ένας γάμος, αλλά και να χαλάσει.
Αφού γινόταν η γνωριμία, βασικό μέλημα, κυρίως των πατεράδων των μελλoνύμφων, ήταν η συζήτηση της προίκας, η οποία μπορούσε να γίνει και στο καφενείο. Η επίσημη συμφωνία, όμως, γινόταν στο σπίτι της νύφης παρουσία των γονέων των δύο υποψήφιων, μαρτύρων και ενός που ήξερε γράμματα.
Η συμφωνία, το λεγόμενο προικοσύμφωνο, ήταν γραπτή και περιελάμβανε αναλυτικά όλα τα περιουσιακά στοιχεία που έδινε ο πατέρας στην κόρη του, αλλά και αυτά που έδινε η μητέρα, τα οποία ήταν πράγματα που αφορούσαν κυρίως τη λειτουργία του σπιτιού. Στο προικοσύμφωνο αναγράφονταν και τα περιουσιακά στοιχεία που έταζε ο πατέρας του γαμπρού να δώσει στο γιο του. Το προικοσύμφωνο υπογραφόταν και από τους δύο πατεράδες παρουσία των μαρτύρων.
Βασικό στοιχείο της προίκας αποτελούσε και αποτελεί ακόμη και σήμερα το σπίτι. Κάθε κοπέλα για να παντρευτεί, έπρεπε να έχει έτοιμο σπίτι. Άλλα περιουσιακά στοιχεία που αποτελούσαν τμήμα της προίκας ήταν τα κτήματα, οι ελιές, τα ζώα, ο ρουχισμός, ο εξοπλισμός του σπιτιού και κάποιες φορές και μετρητά, τα οποία συχνά ήταν αιτία διαφωνίας.
Το παρακάτω κείμενο είναι μέρος μιας ιγκλαβής (προικοσύμφωνου) του 1865, προκειμένου να γίνει αντιληπτό πόσο λεπτομερειακά αναγράφονταν τα περιουσιακά στοιχεία που αποτελούσαν την προίκα.
“Γω …δίνου σ’ κόρ’ ιμ… ένα πράμα στ’ Αμπδόμπουλα 5 μουδιών, στου Πασπαλά 7 μόδια, σ’ Σκάφις 4 μόδια, σ’ Φούσα 10 μόδια. Στου Χαριμιγιέ 20 μόδια. Σ’ Μπαμπαδούλα 5 μόδια, σ’ Χανούμ του Μύλου 8 τσι τ’ άλλα τα παρτσιάδια μ’ τα κρατώ για τα γηρατειά μ’. Μιτά του θάνατου μ’ θα τα μοιράζιν τα δυο τα κουπιλούδια. Δυο σιντούτσια σκαλιστά, μια σεντούκα, ένα σ’ντιρουσίν, μια λέγιν’, 10 λιγγέρις τσι 6 καπατσιαστά, ένα γάβανου, δύο μπακίρις, ένα μπακιρέλ’, 2 τσ’κάλια, 1 μασιά, μια π’ραστιά, 1 καζάν’, μια σκάφ’, μια ξύστιρια, μια τριχιά, ένα σταρ’κό, ένα σουφρά, 1 λαγήν’, 4 κ’μάρια τσι ένα πλασταρίδ’, 1 στρώμα, 2 μαξιλάρις, 3 παπλώματα, 10 τακίμια σιντόνια, 7 τακίμια χράμια, 8 κατουβράτσια, 6 φ’στάνια, 6 απανουβράτσια. Μια φουρισιά μοναριδένια κρουμμ’δουτσιφλιά, 40 πήχις βρακουζών’ τσι 10 ζιβγάρια μέστια τσι τν ιφτσή μ’.”
Υ.Γ. Γιώργος Αλβανός
Ο σύζυγος είχε την υποχρέωση να διαχειρίζεται καλά την προίκα της συζύγου και να φροντίζει για τη διατήρηση και την ακεραιότητά της. Δεν είχε το δικαίωμα να εκποιήσει ή με άλλο τρόπο να παραχωρήσει κάποιο από τα προικώα ακίνητα. Η κυριότητα των ακινήτων ανήκε στη σύζυγο και μόνο την επικαρπία είχε ο σύζυγος .Αν πέθαινε ο σύζυγος ή αν χώριζε το ανδρόγυνο, η προίκα έμενε στη γυναίκα ως ιδιοκτησία της. Αν πέθαινε η σύζυγος, τότε ένα μέρος της προίκας κληρονομούσε ο σύζυγος και το μεγαλύτερο μέρος κληρονομούσαν τα παιδιά. Αν το αντρόγυνο δεν είχε αποχτήσει παιδιά, τότε η προίκα γύριζε στον προικοδότη, αν ζούσε, ή στους νόμιμους κληρονόμους του.
